Als alles in je leven om grond, bodem en vitaliteit draait

Leo Bil is bodem- en bemestingsadviseur bij N-xt Fertilizers in Emmen. Naast deze fulltime baan maakt hij zich ook in zijn eigen tijd druk om bodems, bodemgezondheid, biodiversiteit en het zoveel mogelijk verspreiden van zijn boodschap. Wat is die boodschap dan? “We moeten ons bewuster zijn van de samenstelling van onze bodem, en dan met name van het belang daarvan.” Want, een gezonde bodem is een gezond gewas is gezonde voeding. Was getekend: Leo Bil.

‘Logisch’ zou Cruijff zeggen. Net als de weg die Bil bewandelde om te komen waar hij nu is: bevlogen bodemspecialist, waar mogelijk betrokken bij verhoging van onze bodemvitaliteit. “Van huis uit ben ik opgeleid als boomteler,” begint Bil te vertellen, “en altijd al enorm geïnteresseerd in alles wat met de bodem te maken heeft.” Zo is hij bewust getuige van de gestage omslag die we sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw met z’n allen hebben gemaakt. Van 100% kunstmest naar een steeds meer natuurlijke manier om je grond gezond en vitaal te houden. “We ontdekten bijna per ongeluk dat het zonder fosfaat eigenlijk ook heel goed ging.”

Stichting Bloeiend Boerenland

De teruglopende kwaliteit van landbouwgronden is voor Bil dagelijkse kost. Hij verdient zijn geld met het doen van bodemanalyses en het geven van adviezen om de kwaliteit van die zelfde bodem te verbeteren. Daarnaast doet hij voor zichzelf, in zijn eigen tijd, diverse onderzoeken. Bijvoorbeeld naar de verschillende vormen van stikstof in grasland. Alles voor die grote, overkoepelende doelen: “Uiteindelijk gaat het om meer en betere opbrengst van het land en natuurlijk een grotere biodiversiteit.” Enter Stichting Bloeiend Boerenland. Want waar beter te beginnen dan bij jezelf en met een aantal gelijkgestemde vrienden. “We zijn met een paar mensen bij elkaar gaan zitten en hebben het idee uitgewerkt. Doel is het faciliteren van boeren die, met behoud van rendement, vruchtbare en bloeiende akkerranden willen onderhouden,” aldus Bil.

Zonder subsidie, mét betrokken burgers

Hoe kan dat dan in zijn werk gaan? “Op dit moment hebben we alleen inkomsten uit sponsoring en de eerste donaties, maar dit moet natuurlijk worden uitgebouwd,” legt Bil uit. Het plan is boeren te compenseren voor het niet uitnutten van akkerranden. Dit kost die boeren vierkante meters en dus omzet. De stichting gaat uit van een gemiddeld rendement van zo’n € 1000,- per hectare. Daarin zijn ook de kosten van een bloemenrand opgenomen. Daarnaast wordt een analyse van de grond aangeboden en wordt er door partners een zaadmengsel gecreëerd dat past bij de specifieke ondergrond en de regio, want ook dat is een belangrijk deel in de vergelijking. En die vergoeding moet bij enthousiaste burgers vandaan komen, die zo een stuk akkerrand ‘adopteren’. “Je kunt een donatie doen. Elke euro is één vierkante meter grond.” Het beoogde resultaat is een in de akkerranden florerende flora en fauna, grotere biodiversiteit, gezonde en goed doorvoede bodem en natuurlijk een beeldschoon en gevarieerd landschap. “Ja, natuurlijk! Het oog wil ook wat,” zegt Bil stellig. “Ik zou het liefst zien dat er allerlei mooie fietsroutes door het landschap lopen, zodat mensen er ook echt optimaal van kunnen genieten. Dat is toch prachtig?”

Alles hangt aan elkaar

De stichting is jong, opgericht in mei 2019, maar al vol plannen en energie. Het concept is uitgewerkt en de eerste 100 (!) boeren die graag mee willen doen hebben zich al aangemeld. Aan die kant dus zeker heel veel animo. “Het is zó belangrijk,” benadrukt Bil, “een gezonde bodem levert veel meer en veel beter gewas op. En daar voeden wij ons weer mee. Dus daar komt de winst uiteindelijk terecht: bij ons, de mensen zelf.” Het lokt hem de wens uit tot een Ministerie van Landbouw en Volksgezondheid: “Dan heb je alles bij elkaar voor een goede en verbonden toekomst.”

In het voorjaar van 2020 gaan de eerste, door Bloeiend Boerenland, gefinancierde akkerranden het levenslicht zien. Door heel Nederland, want de spreiding onder de aanmeldingen is landelijk. Dat geeft Bil en zijn stichting de kans om de contacten met onder andere provincies Gelderland en Friesland verder te brengen. Want als dergelijke partijen mee gaan betalen aan akkerranden, staat in no time het hele land in bloei. Het is het vliegwiel dat moet gaan draaien, vindt en hoopt Bil. “Maar ook een commerciële partij kan ons omarmen als onderdeel van haar MVO-strategie,” denkt de initiator. Inderdaad, maatschappelijk verantwoord ondernemen was nog nooit zo makkelijk.


Bron: Platform Kringlooplandbouw

Met verslaggevers van Sa! de bloemenstrook in

Bloeiend Boerenland verbindt burger, boer en grond

Subsidies te over voor bloemrijke akkerranden die insecten terug moeten brengen op het boerenland. Maar de praktijk is weerbarstig. Stichting Bloeiend Boerenland, ontstaan aan een keukentafel in Ureterp, biedt een oplossing: “We moeten biodiversiteit zien als alternatief gewas.”

In juli lanceerde Bloeiend Boerenland de website en de Facebookpagina. Zonder ruchtbaarheid hebben inmiddels al zo’n honderd geïnteresseerde boeren zich aangemeld en doen tientallen particulieren mee. Het ministerie van Landbouw heeft Bloeiend Boerenland zelfs gelinkt aan de eigen website en op het Platform Kringlooplandbouw krijgt initiatiefnemer Leo Bil uit Ureterp de ruimte om zijn oplossing toe te lichten. Bil is er zelf nog een beetje beduusd van: “Er gebeurt al veel en evengoed voert het ministerie ons op als voorbeeld.”

Gedeelde verantwoordelijkheid

Waarom spreekt Bloeiend Boerenland zo tot de verbeelding? “In het kort: wij koppelen de biodiversiteitstroken los van subsidieregelingen en vragen in plaats daarvan de burgers om de bloemrijke akkerranden te financieren.” Zo kernachtig verwoord klinkt het wellicht niet erg kansrijk, zeker niet voor aanhangers van het sentiment dat boeren toch al aan alle kanten bevoordeeld worden, begrijpt Bil. “Bloeiend Boerenland omvat het grote geheel. De teruggang aan biodiversiteit is een probleem dat ons allemaal aangaat, we kunnen de verantwoordelijkheid daarvoor niet louter bij de boer neerleggen. Het herstel van onze leefwereld vraagt om een verbindende aanpak. Biodiversiteit gaat niet alleen over insecten, maar ook over bodem. Het moet ondergronds kloppen om het bovengronds te laten kloppen. Daar hebben we allemaal belang bij.”

Dood spoor

En met de bodem is het niet best gesteld, weet Bil beroepshalve. Als adviseur bodem en bemesting komt hij dagelijks over de vloer bij veehouders en akkerbouwers. “Bij sommigen bloeien de ingezaaide akkerranden wel, bij anderen niet of een stuk minder. Dat heeft vooral te maken met de bodemgesteldheid. Wat je echter van alle boeren hoort: subsidie is eindig. Er gaan miljoenen naar goedbedoelde regelingen en collectieven, maar op zeker moment stopt de bijdrage en begint alles weer van voor af aan. Met subsidies zitten we als maatschappij op een dood spoor.”

Bodemonderzoek

Hoe het dan moet? Bloeiend Boerenland wil de bloemrijke akkerranden financieren met donaties van maatschappelijk betrokken burgers en bedrijven. “Landbouwgrond is kostbaar in Nederland en een boer wil rendement van zijn land. De hoogte daarvan ligt ergens tussen de 800 en 1200 euro per hectare, afhankelijk van het gewas. Met het fonds van Bloeiend Boerenland kopen we biodiversiteitranden voor één euro de vierkante meter. Dat levert de boer een redelijk rendement op.”

Aan die euro zitten wel voorwaarden vast. De deelnemende boer doet het werk en de biodiversiteitstroken zijn tenminste zes meter breed. Maar het belangrijkste: de boer verplicht zich om een onafhankelijke bodemanalyse te laten uitvoeren en de hersteladviezen op te volgen, bijvoorbeeld ten aanzien van de pH-waarde. “In de landbouw schort het aan kennis over de bodem, dat komt nu pas op gang. De gerevitaliseerde stroken zullen de bewustwording versterken. De boer vergelijkt het resultaat met de rest van zijn land en denkt: verrek, zonder bemesting kan het ook.”

Verbinding

En wat krijgt de burger voor zijn euro? “In elk geval een fraaier landschap in de woonregio. Op termijn willen we dat zichtbaar maken door routes langs de akkerranden uit te zetten. Maar bovenal gaat het natuurlijk om het grote verhaal dat we de aarde in bruikleen hebben en willen doorgeven aan onze kinderen. Dat kunnen we alleen met elkaar doen: Bloeiend Boerenland verbindt burger en boer met de grond.”


Bron: Sa!